Sportif Lastikler

JDM Works’den Mustafa Mert Kazanç, motorsporlarında kullanılan lastikler hakkında önemli detayları paylaşıyor...



DRİFT LASTİKLERİ

Sizlere drift ile ilgili en önemli sırrımızı paylaşıyorum. Biz
driftçiler özel lastikler kullanıyoruz, evet ! Bizi sizlerden ayıran en
önemli nokta bu, hepsi bu !

Bir an olsun “Biliyordum! Valla biliyordum!” dediniz eminim. Yoksa
120km/s hızla yan giden otomobillere anlam veremezdiniz heralde. Bu
kadar duman çıkaran lastikler patlamadan ne kadar süre dayanabilir ki?
Driftçiler olarak zaten müsrif insanlarız. Hem özel lastikler
kullanıyoruz, hem de hepsini parçalıyoruz. Biz kesinlikle çok zengin
olmalıyız!

Sizi rüyadan uyandırmanın vakti geldi sanırım arkadaşlar. Bize en çok
sorulan soru nasıl lastikler kullandığımız ve tabi ki bu drift işini
neden yaptığımız. Ya da bu işe nasıl lastik yetiştirdiğimiz. Gerçek ise
şu; standart lastikler kullanıyoruz. Hatta sizler aracınıza yeni
pabuçlar alırken ardınızda bıraktığınız “Daha yenir o!” denecek türden
çıkma lastikleri topluyoruz. Tanıdığımız ve anlaştığımız lastikçilerden
devamlı aldığımız bu çıkma lastiklerin kondüsyonu, çok kötü durumda
olmadığı sürece driftte patlatana kadar kullanıyoruz. Bunlar genellikle
belli bir yaşı geçmiş lastikler olduğundan dişleri azalmış ve hamurları
sertleşmiş oluyor. Hatta balon yapmış lastikleri kullandığımız bile
oluyor. Bunların diğerlerinden farkı şu; diğerlerinin tabanı eriyip
patlarken, balonlu lastikler ısınan hava ile daha çok şişiyor ve
yanaktan patlıyor! Eğlenceli iş. Lastik patlayınca da otomobil
kaldırımdan düşmüş gibi oluyor tabi. O yüzden arka lastiklerde çok
değer verdiğimiz jantları kullanmıyoruz. Eski lastiklerden az duman
çıkıyor genellikle, ancak antrenmanlar için yeterliler.

Yurt dışındaki drift yarışmalarında ise yeni lastikler kullanılıyor. Bu
sayede çok ciddi duman çıkarıyorlar ve otomobillerinin tutunma
seviyeleri bizimkilerden fazla oluyor. Bunu tıpkı pistte en hızlı tur
zamanı atan bir otomobil gibi düşünebilirsiniz. Daha iyi tutunma daha
hızlı drift manasına gelir. D1 otomobilleri 220km/s gibi hızlarda 45
dereceye varan açılarda drift yapabiliyor.

Bridgestone, Yokohoma, Toyo ve Kumho gibi markaların drift için
hazırladıkları özel desenli ve hamurlu lastikler var. Ancak bunlar daha
fazla tutunma ve daha uzun lastik ömrü vaat ediyor, her BMW kullananı
“Drift King” yapmayı değil.

İyi bir drift otomobilinin ayarları ise önden kaymayı kesecek şekilde
olmalıdır. Bunun içinde otomobilin ön lastiklerinin arkalara göre daha
iyi tutunuyor olması gerekir. Bu ister lastik tabanı ile ister
kamber-kaster-rot ayarları ile ayarlanabilir. Viraj içinde arkadan
kaymayı bekleyip önden kayan drift otomobili kaza yapma potansiyeli
taşır. Driftçiler için en korkulan şey, spin atmak değil önden
kaymaktır. Drift spin atarak öğrenilir, ama önden kayarak ancak
otomobilinizin ne kadar sağlam olduğunu denersiniz. Doğru ayarlar
olmadan otomobilinizi zorlamayın. Hatta siz en iyisi antrenman yapmadan
"drift king” olmayın.

Lastiklerle ilgili bir ipucu daha vereyim. Lastik havası tutunmayı
değiştiren bir unsurdur. Standart değerlerden (Otomobiller için 28-34
psi arasıdır) bir miktar düşük olan lastik havası, diyelim ki 22psi ,
düz hızlanmada daha iyi tutunma sağlar. Ancak virajlarda daha fazla
esneyerek aracın dengesinin bozulmasına sebep olur.Yüksek basınç ise
tam tersi etki yapar.Balonlaşan lastiğin yerle teması azaltır. Driftte
otomobil önden kayan bir otomobil için en basit çözüm arka lastiklere
60 psi a kadar hava basmaktır.Lastikler basınçtan dolayı
patlamayacaktır. Ancak drift sırasında patlayıp patlamayacağının
garantisini veremem , çünkü bu daha çok pilotaja bağlıdır. Biz daha çok
patlatmayı tercih ediyoruz.Sonuna kadar kullanıyoruz, yoksa arkamızdan
ağlıyor.

DRAG LASTİKLERİ

Drag motor gücü kadar, tutunmanın da önemli olduğu bir motorsporudur.
Motora yapılan yatırımlardan verim alabilmek için, otomobilin yere
tutunmasınıda düşünmek gerekir. Kalkışta daha fazla güç, daha geniş bir
temas yüzeyine ihtiyaç duyar. Tabi ki bu temasın artması, patinaj
durumundan çıkan aracı yavaşlacaktır. (Sürtünme ne kadar fazla ise
hızlanma o kadar azalır kuralı). Bu yüzden iyi bir hesaplama yaparak
doğru lastik ölçülerini seçmek gerekir. Kalın taban, kalkıştaki
patinajı azaltır ancak hızlanma performansını düşürecektir.
Motorsporları matematiktir.

Türkiye’de drag lastiklerinin önemi, otomobillerin yükselen motor
güçleri ile arttı. Eskiden yalnızca Amerikan otomobillerinde gördüğümüz
drag slickleri, bugün önden çeker Japon araçlarında da kullanılıyor.
Eskiden 200 HP motor gücü ile yarışan Honda Vti gibi araçlar, bugün 600
HP’lik motorlarıyla göz dolduruyor. Burda değişen en önemli parça
olarak slick lastikleri gösterebiliriz. Çünkü tutunamayan bir otomobil,
400mt’lik drag pistinin sonuna kadar patinaja kalabilir.

Drag pilotluğu aktarmalarının olduğu lastiklerde kalın tabanlı slick
lastikler kullanırken, diğer lastiklerde mümkün olduğunca ince tabanlı
lastikler kullanarak sürtünmeyi minimuma indirirler. Dragster dediğimiz
yalnızca 400mt’yi koşmak için hazırlanan ve 1000’lerce beygir güce
sahip otomobilleri örnek verelim. Bunlar arkadan itiş araçlardır ve
arka lastiklerinde çok büyük ölçülerdeki slick lastikler kullanırlar.
Patinaja kaldıklarında, uygulanan dönme gücünden dolayı, lastik o kadar
esner ki çapı bir anda iki katına çıkar. Lastik hamurları o kadar
yumuşaktır ki, lastik patinaja kalınca lastik hamurunun şerit halinde
yere yapıştığını görebilirsiniz. Bu tür lastikler kimi durumlarda
sadece bir kalkışta biterler. Yüzbinlerce dolar harcanan bu araçlar
için binlerce dolarlık lastik masrafının çok sorun olmadığını anlamak
mümkündür.

Dragster’lerin ön lastikleri ise bir o kadar ince ve büyük çaplıdır.
Bisiklet lastiklerini andıran bu lastikler yalnızca aracı yönlendirmek
için kullanılır. Bunlar da slick lastiklerdir ve zaten genellikle
kalkıştan itibaren pistin çoğunu yere temas etmeden geçirirler.
Unutmayın ki paraşütle duran araçlardan bahsediyoruz, annenizin dizel
Renault Clio’sundan değil.

Bir otomobilin motor gücü trilyonbin beygir olsa bile, yere tutunmayan
bir araç dragda başarılı olamaz. Bu yüzden en iyi (arkadan itişli bir
aracı örnek alırsak) drag otomobilleri start noktasında yeşil ışık
yandığı anda kafa kaldırıp finish çizgisine kadar hızlanan araçlardır.
Olduğu yerde patinaj çekip ortalığı dumana katan şovmenler değil.

RALLİ LASTİKLERİ

Rallinin diğer motorsporlarından farkı, etap zeminin sürekli olarak
değişmesidir. Parkurdan her geçen araç yolu biraz daha temizleyerek
arkadan gelene daha farklı bir zemin bırakır. Bu olay, takım
stratejilerine ve lastik seçimine de etki eder. Rallide temel olarak üç
farklı tip lastik kullanılır. Bunlar asfalt, toprak ve kar
lastikleridir. Ayrıca asfalt ve toprak lastiklerinin kuru ve ıslak
olmak üzere alternatifleri bulunur. Tüm motorsporlarında olduğu gibi
ralli lastikleri de kısa ömürlü ve çok yüksek tutunma gücüne
sahiptirler. Ancak en önemli fark, doğru parkurda doğru lastiğin
kullanılmasıyla ilgilidir. Lastik seçimleri rallide en kilit
noktalardan biridir ve doğru lastik seçimi günü kurtaran bir ayrıntıdır.

Toprak lastikleri kaygan yüzeylerde tutunmayı sağlamak için asfalt
lastiklerine benzemeyen bir desene sahiptirler. Parça parça görünen bu
desenler taş, toz, çamur gibi zemine tutunmayı zorlayan maddelerin
arasından maksimum kavramayı sağlamak için dizayn edilmişlerdir. Asfalt
yarış lastikleri ise daha basit ve girintisiz desenlere sahip olurlar.
Burda amaç toprak parkura göre çok temiz olan asfalt zemine maksimum
teması sağlamaktır.

Desenden sonra önemli olan konu ise lastik hamurudur. Lastik hamuru
performans ve lastik ömrünü belirleyen konudur. Yumuşak hamurlu
lastikler en yüksek tutunma ve frenajı sağlarken en kısa ömürlü
olanlardır. Tam tersininde nasıl işlediğini anlamışsınızdır.

Ralli otomobillerinde karlı etaplarda kullanılan lastikler, toprak ve
asfalt etaplara çok daha incelerdir. 165-185 gibi taban ölçüleri ile
stepne lastiklere benzeyen bu kar tipi lastikler, 400 HP’lik
otomobillerde komik bir görüntü olsa da, teknik açıdan en doğru
seçimdir. Çünkü çok yumuşak ve çok kaygan olan karlı yüzeyde,
otomobilin ağırlığını daha ince lastiklere dağıtmak kar üzerinde
tutunmayı arttırır. Çok yoğun karlı durumlarda çivili lastikler
kullanılabilir ancak bu lastikler asfalt yüzeyde çok kötü verim
vereceklerinden doğru zamanda ve doğru parkurda tercih edilir.